آداب مسجد

پاره ای از آداب مسجد و آثار و برکات آن

آداب مسجد از خانه

:: در خانه وضو بگيرند فطوبي لعبد تطهر في بيته كم زارني في بيتي (بحار، ج84، ص6)

:: قبل از رفتن به مسجد در آينه نگاه كنيد

:: شانه زدن و تمشط… (مستدرك، ج6، ص447) (تفسير صافي، ج2، ص189)

:: با لباس نو به مسجد برود، با لباس زير و زننده به مسجد نرود

:: خود را معطر و خوشبو كند (مردان) … و تطيب … (مستدرك، ج6، ص447)

:: نمازهاي مستحبي را در خانه بخواند.

:: در خانه جاي مخصوص عبادت داشته باشد.

:: به قصد مسجد رفتن از خانه بيرون آيد گر چه به جاي ديگر هم برود. طوبي لمن توضا في بيته ثم سنتي الي المسجد

:: همه مسيرها را به مسجد ختم كند، همه كارهايش را مقدمه‌اي براي حضور در مسجد انجام دهد.

:: زن و بچه و دوستان را همراه خود ببرد.

:: پول همراه داشته باشد.( براي انفاق و خريد در راه باز گشت)

:: زن و فرزندش از رفتن او درس بگيرند

:: خذو زينتكم عند كل مسجد- انما اموالكم واولادكم زينة

:: دستمال همراه خود بردارد.

:: مهر و جانماز بردارد.

:: لباس مخصوص نماز را بردارد.

:: قبل يا هنگام اذان حركت كند كه حي علي الصلوه را كه مي‌شنود در راه مسجد باشد.

2- آداب در راه

:: به قصد فهميدن و ياددادن به مسجد برود

:: به قصد تزكيه خود و جامعه به مسجد برود. (فيه رجال يحبون اين يتطهروا…)

:: با وضو برود. فطوبي لعبد تطهر في بيته ثم زارني في بيتي… (بحار، ج84، ص6)

:: در تاريكي رفتن به مسجد ثوابش بيشتر از روز رفتن است(نماز صبح، مغرب و عشاء)

:: قبل از اذان به مسجد برود (السابق من دخل المسجد قبل الاذان، (مستدرك، ج3، ص434)

:: زودتر از همه به مسجد رفته و ديرتر از همه بيرون آيد و احب اهلها الي اولهم دخولا بني او آخرهم خروجا منها (مستدرك، ج3، ص434)

:: رفت آمد به مسجد به گونه‌اي باشد كه دوستان و همسايگان ساعات حضور شخص در مسجد را بدانند

:: توجه به اينكه كه راه رفتنش عبادت است پس قدمها را كوتاه و با متانت و وقار حركت كند (مستدرك، ج6، ص447)

:: با طراوت، نظافت ، وقار و اميداوري به مسجد حركت كند تا ديگران بدانند كه به مسجد مي‌رود

:: باكردار خود ديگران را به مسجد دعوت كند

:: آن چه كه موجب، هواس پرتي،عدم تمركز و متانت مي‌شود دروي كند

:: از آن چه كه او را از ياد خدا و مسجد غافل ميكند بپرهيزد

:: در راه مزاحم ديگران نشود

:: اگر حي الصلاه شنيد شتاب كند

:: اگر صداي اذان بلند شد هر كاري را تعطيل كند

3- آداب ورود به مسجد

خود را مهمان خدا بداند

اگر سواره است به احترام مسجد، چند قدمي تا مسجد پياده بيايد

با توجه و خشوع وارد شود

در مسجد را ببوسد

مقداري نزديك در بايستد

با لباس تميز و معطر و زينت وارد مسجد شود. (وسائل ج 3 ص 53)

كفش‌ها را خارج از مسجد بررسي كند. (تعاهدوا نعالكم عند ابواب المساحد)

حتي الامكان كفش‌ها را بيرون بگذارد (فاخلع نعليك انك بالواد المقدس طوي)

با طهارت وارد مسجد شود. (بحار، ج 84 ص 6 )

با پاي تميز وارد مسجد شود. (كنز العمال ج 7 ص 655)

هنگام ورود به مسجد (بسم الله الرحمن الرحيم) بگويد (وافي ج7، ص498)

هنگام ورود به مسجد بر پيامبر و اهل بيتش صلوات بفرستد (وافي، ج7، ص498)

دعاي هنگام ورود را بخواند اللهم افتح لي ابواب رحمتك …(بحار، ج81، ص26)

هنگامي كه سير، پياز و تره خورده به مسجد وارد نشود. (وسائل ج 3 ص 503)

رفت و آمد به مسجد شرط در فضيلت است و نه حضور دائم من اختلف الي المساجد. (بحار ج 1 ص185)

هنگام ورود بر پيغمبر، ملائكه و خود سلام كند. (وسائل ج 3 ص 268)

به كساني كه در حال نمازند سلام نكند (وسائل ج 4 ص 267)

به اهل مسجد كه در حال نماز و قرآن نيستند سلام كند و اگر كسي نبود به خودش سلام كند. (وسائل ج3ص268)

هنگام ورود حمد خداوند بگويد [وافي، ج7، ص498]

هنگام ورود پاي راست را مقدم بدارد و بگويد، بسم الله و علي الله توكلت لا حول و لا قوه الا بالله [بحار، ج81، ص26]

با رفتن به مسجد:
بازار آخرتمان پر رونق مي‌شود.
خود را همنشين پيامبران نموده‌ايم
به نعمت عظمي كه رضايت خداست نائل مي‌شويم
خداوند پشتيبان ما خواهد بود.
در امان بوده و مورد رحمت الهي قرار مي‌گيريم
بهتر موفق به دعا و ارتباط با خداوند مي‌شويم
با قرآن آشنا شده و مانوس مي‌شويم
قال رسول‌الله(ص): انما نصبت المساجد للقرآن (وسائل، ج73، ص493)
با علوم الهي آشنا مي‌شويم و علم جهت دار و مفيد مي‌آموزيم
از ارتكاب گناه و انحرافات مصون مانده و در مقابل فحشاء و منكران بي تفاوت نمي‌مانيم
از تهمت، غيبت، تكبر و نفاق دور مي‌مانيم
مردم ما را عادل و صالح مي‌دانند
مهر قبولي نماز را از خداوند مي‌گيريم
در دادگاه الهي (قيامت) شاهد مناسبي بر اقامه نمازمان مي‌يابيم
بانماز در مسجد مديون همسايگي (مسجد) نمي‌شويم
خداوند را شاد مي‌كنيم (كنز العمال ج7 ص 649)
سخن خدايي مي‌شنويم (الفقيه ج 1 ص 237)
در صف زيارت كنندگان خداوند قرار مي‌گيريم. (وسائل ج 3 ص 85)
گناهانمان پاك شده و مشمول درود ملائكه مي‌شويم (مجمع البيان ج 8 ص 418)
درجات و پاداش فراواني نصيبمان مي‌شود (وسائل ج 1 ص 267)
بدون حساب وارد بهشت مي‌شويم. (مستدرك ج 6 ص 449)
به ديدن مؤمنين رفته و از شر شيطان نجات مي‌يابيم. (الفقيه ج 1 ص 237)
بهداست رواني و نشاط روحي پيدا مي‌كنيم
از سهو و شك در نماز دور مي‌مانيم
ياد امام زمان(عج) را گرامي، براي حضرتش دعا مي‌كنيم و مشمول دعاي ايشان مي‌شويم
سهو نكردن
معني پيدا كردن نماز چون متكلم مع الغير است و بهتر است در جمع و جماعت باشد.
به يكديگر دعا كردن
تعاون در طاعت
ابهت به عبادت
خفت دشمن
اطلعا از همديگر
اخبار مفيد و سرنوشت‌ساز
علم كاربردي (علم مستطرف)
اخبار مسجد مؤثر است فورا مردم انفاق مي‌كنند.
تعليم قهري احكام
استغفار ملائكه
اجابت مؤذن
شهادت مسجد
فرار شيطان
نشاط و شادابي
نظم در زندگي
رفيق خوب
معالجه امراض روحي
تحليل سياسي
فضاي معنوي
اعتدال در زندگي
ارزش به عدالت (امام عادل)
بهترين ملاقات ارزانترين ملاقات و منظم ترين ملاقات

5- فضيلت و بركات حضور

1- حضور در مسجد افضل الاعمال است

2- حضور در مسجد منشا همه خوبي‌هاست اشهدواله بكل خير

3- حضور در مسجد جامع از بهشت بهتر است . (بحار ج 83 ص 363)

4- حضور در مسجد و انتظار براي نماز عبادت است.(وسائل ج 3 ص 85)

5- حضور در مسجد بيمه شدن در مقابل عذاب الهي است. (مستدرك ج 3 ص 366)

6- حضور در مسجد مانع نزول عذاب الهي است. (مستدرك ج 3 ص 366)

7- حضور در مسجد عامل دوري از بلا و گرفتاري است

8- حضور در مسجد باعث شفاعت در قيامت مي‌شود.

9- هر روز به ديگران سلام مي‌كند السلام علينا وعلي عبادا… الصالحين

10- از انحرافات مصون منافق نمي‌شود. المؤمن في المسجد كالسمك في الماء المنافق في المسجد كالطير في القفس

11- از گناه فاصله مي‌گيرد

12- من غدا الي المسجد ارواح اعدا… له نزلا من الجنه كلما غدا ارواح. (احكام المسجد ج 2 ص 275)

آثار حضور

در قيامت شفاعت مي‌كنيم

به افضل همه اعمال مي‌رسيم

در جامعه اسلامي منزوي نمي‌شويم. (وسائل ج 3 ص 479)

به همسفر، همكار، همسر و همنشين خوب نزديك شده و از آدم‌هاي لاابالي دور مي‌شويم. (وسائل ج3 ص 479)

از بندگان شاكر خداوند شده و بركت را به خود جذب مي‌كنيم

احكام آئين زندگي مي‌آموزيم و در زندگي موفق مي‌شويم

برنامه زندگي و تلاش و كوشش ما منظم مي‌شود

بدبيني را از جامعه دور مي‌كنيم

از تحقير، دلهره و نوميدي دور مي‌مانيم

با نماز در مسجد بار سنگين مشكلات بر ما آسان مي‌شود و آرامش خاطر مي‌يابيم

شهر و محل خود را آباد مي‌كنيم

به مهماني خدا رفته و به مهمانخانه او وارد مي‌شويم. (بحار ج 84ص3)

نماز را به معناي واقعي آن اقامه مي‌كنيم

به سنت و خواسته پيامبر عمل مي‌كنيم

به وصيت امام عمل كرده و راه امام شهداء را ادامه مي‌دهيم

ديگران را دعا كرده و به حوائج خود مي‌رسيم. (وسائل ج 2 ص 478)

خدا و دعوت خدا (اذان) را اجابت مي‌كنيم

دوست خوب و همفكر سالم و دلسوز پيدا مي‌كنيم. (الفقيه ج 1 ص 237)

به بهترين تفريح‌گاه رفته و از هم و غم راحت مي‌شويم

به بهترين دانشگاه رفته كه كنكورش بندگي خدا و مدركش نزديك شدن به تزكيه و پاكي‌هاست

نماز را زيبا و با عظمت (جماعت) بجا مي‌آوريم.

7- آداب خروج

:: زود بيرون آمدن موجب فقر مي‌شود

عن النبي(ص) عشرون خصلة تورت الفقر… و تعجيل الخروج من المسجد. (مستدرك ج 3 ص 446)

:: صلوات بفرستيد (بحار، ج81، ص22)

:: دعاي عندالخروج را بخوانيد اللهم افتح لي ابواب فضلك

:: مقداري آشغال از مسجد بيرون بياوريد

:: به قصد بازگشت دوباره از مسجد بيرون رود

:: كفشها را به زمين بگذارد بگونه‌اي كه صدا نكند

:: باپاي چپ خارج شود و بگويد:بسم الله و اعوذ بالله من الشيطان الرجيم، (بحار، ج81، ص26)

:: هنگام برگشتن از مسجد خوشحال به خانه برگردد.

:: هنگامي كه از مسجد خارج مي‌شود درب مسجد توقف كند و بگويد: اللهم دعوتني فاجبت دعوتك… (بحار، ج81، ص22)

8- آداب جلوس

رو به قبله بنشيند. من النته اذا جلست في المسجد ان متتلقبل القبله (بحار، ج 83، ص382)

هر جا مناسب هست بنشيند.

داخل جمع بنشيند و جدا و براي خود امتياز قائل نشود

اگر جا كم بود جمع‌تر بنشيند و (و اذا قيل لكم تفسحوا في المجالس فافسحوا.)

اگر كسي وارد شد بلند نشود كمي حركت احتراما داشته باشد.

بهتر است زانوا بغل يا دو زانو بنشيند.

بلند ذكر و دعا نخواند.

اطراف محل نشستن را نگاه كند.

جاي ديگران ننشيند

اول دستها را به زمين بگذارد…

سخت و دير نشيند بطوري كه ديگران ناراحت باشند زود و راحت بنشيند.

بلند ننشيند بطوري كه جلو ديد ديگران را بگيرد.

حركات ناموزون نداشته باشد و اگر مشكل دارد عقب بنشيند.

نشسته چرت نزند بطوري كه باعث اذيت و خلاف عرف شود.

اگر زود مي‌خواهد برود بالاي مجلس مسجد ننشيند.

با نشستن مزاحم ديگران نشود از .لاي صفها و روي سر مردم رد شود. فاصله نشستن را با عقب و جلوخود محاسبه كند

جلو راه نشيند

از كساني كه عقب او هستند عذر خواهي و تشكر كند.

اگر كيف و يا لباس دارد بالاي مهر خود بگذارد نه پول و يا بين خود و مهر.

9- آداب حضور

قبل از نشستن نماز تحيت بخواند و به شرط آن كه وقت اقامه جماعت يا خطبه جمعه نشده باشد

(بحار ج 84،ص 23، وسائل الشيعه ج 2 ص 518)

به شكرانه حضور در مسجد سجده شكر بجا آورد (بحار ج 84ص23)

سكوت و آرامش را رعايت كرده و از جدال ،سرو صدا و هر چه موجب ناآرامي است بپرهيزد.[لارفث و لافسوق و لا جدال في الحج]

رو به قبله بنشيند.(وسائل ج3 ص 516)

حضورش در مسجد به قصد اصلاح خود باشد [فيه رجال يحبون ان يطهروا.]

منتظر رحمت خدا باشد (مستدرك، ج3، ص363)

مرض مسري نداشته باشد.(وسائل ج 3 ص 503)

خنده بي مورد نكند(كنز العمال ج 7ص 667)

عطسه كردنش رو به پايين باشد

قصه گو نباشد

جوراب‌هايمان را جلو ديگران نگذاريم

قرآن بخواند

خود را همانند ديگران دانسته وامتيازي براي خود قائل نباشيم سواء فيه العاكف و الباد الفت با مسجد داشته باشيم. [من الف مساجدالله الفه الله]

به ذكر خدا مشغول و حاجت خود را طلب كنيم. (وسائل ج 3 ص 492)

هر آنچه كه مقدمه عبارت و موجب ترك گناه به شرط آنكه اشمئزازي نداشته باشد در مسجد جايز است

بچه‌ها را كوچك نشمرد و بآنها احترام كند

به بچه‌ها گرم سلام كند

جوانان و نوجوانان را بهترين اهل مسجد بداند

اهل مسجد را دوست بدارد

وعده گاهش مسجد باشد و ساعات و كارهايش را با مسجد تنظيم كند

علاوه بر مسجدي‌ها با ديگران هم خوشرفتار باشد

از غائبين نمازگزاران اطلاع پيدا كند

از نماز گزاران،غريبه‌ها و مهمانان احوالپرسي كند

بداند مسجد براي همه است و توليت ندارد

از امام، باني ، خادم، مسجدي‌ها و مسجد سازان مرحوم ياد كند

مسجد را محل محبت و سرور قرار دهد نه عزا خانه اموات

در خدمت به مسجد سهيم باشد

اشياء گمشده را به مسجد ببرد نه اينكه اعلام كند

از مسجدي‌ها دوست انتخاب كند

براي احترام بلند نشود مستحب است تكان بخورد

(احترام در مسجد جا دادن به ديگران است)

خادم و خدمت به مسجد را دوست داشته باشد

امنيت را در مسجد حفظ كند

ظلم بد است و در مسجد بدتر؛ و بدترين ظلم بازداشتن ديگران با گفتار و كردار از مسجد است

از صداهاي زشت (آروغ و سرفه و …) در مسجد بپرهيزد

گرچه صلوات بلند مستحب است ولي مراعات حال مسجدي‌ها اولي است

غذا خوردن در مسجد اشكال ندارد (كلما دخل عليها ذكر يا المحراب وجه عندها رزقا) خصوصاً براي اعتكاف، افطاري و اطعام فقراء به نحوي كه مسجد كثيف نشود (وسائل ج 3 ص 493)

حرف دنيايي كه اثر تربيتي ندارد نگويد.

صداي خويش را در مسجد بلند نكند مگر براي موعظه، قرائت قرآن ، نماز، اذان و تعليم و تعلم در غير اين صورت حتي براي ضروريات صدا كردن يكديگر كراهت دارد.

سخنان را با اشاره به ديگران بگويد

مسجد را معبر قرار ندهد مگر اينكه دو ركعت نماز بخواند

در مسجد دعا كند نفاق در قلب او و ذريه‌اش نباشد چون نفاق موجب فرار از مسجد ميشود.

هر آنچه موجب تفرقه اهل مسجد است انجام ندهد(غيبت و …)

نجوا نكند و سخني كه مرسوم نيست نگويد.

فكر كردن بهترين عبادت است.

آرامش و سكوت وتقدس مسجد به فكر جهت مي‌دهد

بيتوته در مسجد ( سكني كردن براي هميشه) كراهت دارد ولي خوابيدن در مسجد هميشه و براي همه كس مكروه نيست.

اهل فخر فروشي، تكبر و تكاثر و مباهات نباشيم زير كه خلاف تواضع و مفهوم مسجد است كنز العمال ج 7 ص 669